تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم؛ شرایط و مهلت ارسال

عدم آگاهی از قوانین مالیاتی می‌تواند مشکلات و هزینه‌های زیادی برای صاحبان کسب‌وکار و فعالان در زمینهٔ حسابداری و مالیات به وجود آورد. یکی از ماده‌های قانون مالیات‌های مستقیم که باید در مورد آن اطلاعات کافی داشته باشید، تبصره ماده ۱۰۰ است. در این مقاله از محاسبان، به طور کامل موضوع تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم را بررسی می‌کنیم.

فهرست مطالب

• تبصره ماده ۱۰۰ مالیات چیست؟

• تبصره ماده ۱۰۰ سال ۱۴۰۴

• چه کسانی می توانند از تبصره ماده ۱۰۰ استفاده کنند؟

• نحوه محاسبه مالیات تبصره ماده ۱۰۰

• نحوه پرداخت مالیات تبصره ۱۰۰

• مهلت استفاده از تبصره ماده ۱۰۰

• تفاوت تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم و اظهارنامه

• متن ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم

تبصره ماده ۱۰۰ مالیات چیست؟

 تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم را به زبان ساده، می‌توان اینطور تعریف کرد:

سازمان مالیاتی برای اینکه فرآیند مالیات دادن مشاغل کوچک و متوسط را آسان کند، یک طرح تشویقی تعریف کرده است. طبق این طرح، اگر درآمد سالانه‌ کسب‌وکارها از مبلغ مشخصی که سالانه سازمان امور مالیاتی اعلام می‌کند کمتر باشد، دیگر لازم نیست که این کسب‌وکارها اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی تکمیل کنند یا دفتر و مدرک نگهداری کنند. به جای این فرآیند، سازمان امور مالیاتی یک مبلغ مالیات مقطوع برای آن‌ها مشخص می‌کند که باید آن را پرداخت کنند. 

تبصره ماده ۱۰۰ سال ۱۴۰۴

با توجه به احکام مالیاتی قانون بودجه ۱۴۰۴، سقف درآمدی برای استفاده از تسهیلات تبصره ۱۰۰ در سال ۱۴۰۴ به ۱۵۰ برابر معافیت مالیاتی ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم افزایش یافت. این تغییر نسبت به سال ۱۴۰۳ که سقف درآمدی ۱۸۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال بود، نشان‌‌ می‌دهد که قانون‌گذار تلاش می‌کند که افراد بیشتری مشمول تبصره ۱۰۰ شوند و از کسب‌وکارهای کوچک حمایت می‌کند. 

سقف تبصره ماده ۱۰۰ سال ۱۴۰۴

سقف تبصره ماده ۱۰۰ سال ۱۴۰۴، بر‌اساس قانون بودجه مبلغ ۲۱۶٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال تعیین شد. با توجه به اینکه معافیت ماده ۸۴ برای سال ۱۴۰۳ برابر با ۱٬۴۴۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال بود، سقف تبصره ۱۰۰ به شرح زیر محاسبه می‌شود: 

۲۱۶٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ = ۱۵۰ × ۱٬۴۴۰٬۰۰۰٬۰۰۰

این سقف به این معناست که صاحبان مشاغلی که مجموع فروش کالا و خدمات آن‌ها در سال ۱۴۰۳ کمتر یا برابر با این مبلغ باشد، می‌توانند از مزایای این تبصره استفاده کنند و مالیات مشاغل خود را به صورت قطعی پرداخت کنند.

چه کسانی می توانند از تبصره ماده ۱۰۰ استفاده کنند؟

شرایط استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ عبارت است از:

• صاحبان مشاغلی که میزان فروش سال گذشته (اعم از فروش کالا یا ارائه خدمات) آن‌ها حداکثر ۲۱۶ میلیارد ریال باشد، مشمول استفاده از این تبصره می‌شوند. در صورتی که فعالیت به‌صورت مشارکتی باشد، سقف فروش مجموع شرکا حداکثر ۴۳۲٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال تعیین شده است. 

• از پایانه‌های فروشگاهی (کارت‌خوان) استفاده کرده باشند.

• مالیات سال گذشته خود را به‌صورت کامل پرداخت کرده باشند.

در صورتی که همهٔ شرایط فوق رعایت شده باشد و فرم مربوط به تبصره ماده ۱۰۰ در درگاه خدمات الکترونیک مالیاتی برای مودی قرار داده شود، امکان استفاده از این تبصره برای او وجود دارد. 

نکته مهم

یکی از نکات مهم در تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم آن است که همهٔ اشخاص واجد شرایط این مبلغ، الزاماً مشمول تبصره ۱۰۰ نمی‌شوند و ممکن است این امکان برای شما در دسترس نباشد. به این دلیل که در متن این قسمت از قانون، اختیار اشخاص مشمول را به سازمان امور مالیاتی سپرده و از کلمه “می‌تواند” برای سازمان استفاده کرده است.

نحوه محاسبه مالیات تبصره ماده ۱۰۰

نحوه محاسبه مالیات طبق فرم تبصره ماده ۱۰۰، بر‌اساس میزان فروش و تراکنش‌های بانکی مؤدیان به‌طور مقطوع و با افزایش مشخص نسبت به مالیات سال گذشته تعیین می‌شود. در این فرآیند، اگر مودی مبلغ مالیات تعیین‌شده توسط سازمان امور مالیاتی را بپذیرد، باید اقدام به تکمیل و ارسال فرم کند؛ در غیر این صورت موظف به آماده‌سازی و ارسال اظهارنامه مالیاتی است.

اگرچه جزئیات دقیق نحوهٔ محاسبه مالیات طبق فرم تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم به‌طور عمومی توسط سازمان مالیاتی منتشر نمی‌شود، ولی اصول کلی محاسبه آن به شرح زیر است:

محاسبه سود مشمول مالیات:
مبلغ فروش کالا یا خدمات × ضریب سود فعالیت = سود مشمول مالیات
محاسبه ماخذ مالیاتی:
سود مشمول مالیات – معافیت سالانه صاحبان مشاغل = ماخذ مالیاتی
محاسبه مبلغ مالیات:
ماخذ مالیاتی × نرخ مالیات صاحبان مشاغل = مبلغ مالیات

نکته مهم

لازم به ذکر است که ضریب سود فعالیت برای هر کسب‌و‌کار متفاوت است و سالانه توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود. این ضرایب برای مشاغل مختلف مطابق با نوع فعالیت و شرایط اقتصادی تغییر می‌کند.

نحوه پرداخت مالیات تبصره ۱۰۰

پرداخت مالیات مقطوع تبصره ماده صد به‌صورت زیر انجام می‌شود:

• پرداخت یک‌جا: مودیان می‌توانند کل مبلغ مالیات مقطوع را تا پایان مهلت قانونی (۳۱ خرداد ۱۴۰۴) پرداخت کنند.

• تقسیط بدهی: در صورتی که مودی قادر به پرداخت یک‌جا نباشد، امکان تقسیط مالیات مطابق با دستورالعمل تبصره ماده ۱۰۰ سال مورد نظر، بر‌اساس درصد و تعداد اقساط اعلام می‌شود. 

روش پرداخت از طریق درگاه خدمات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی my.tax.gov.ir انجام می‌شود. مودیان باید فرم تبصره ۱۰۰ را تکمیل و مبلغ مالیات را پرداخت کنند.

مهلت استفاده از تبصره ماده ۱۰۰

مهلت استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم برای اشخاص حقیقی شاغل جهت تعیین و پرداخت مالیات عملکرد، صرفاً تا پایان خردادماه هر سال تعیین شده است. بهره‌مندی از این قانون خارج از مهلت مذکور، وابسته به تمدید آن از سوی سازمان امور مالیاتی کشور خواهد بود. 

در صورت اعلام تمدید رسمی، توسط سازمان امور مالیاتی، مودیان می‌توانند تا پایان مهلت جدید تعیین‌شده، نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند.

تفاوت تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم و اظهارنامه

اظهارنامه مالیاتی گزارشی رسمی و جامع از عملکرد مالی یک شخص حقیقی یا حقوقی در طول یک سال مالی است. این گزارش شامل اطلاعات دقیق درآمدها، هزینه‌ها، معافیت‌ها و کسورات مالیاتی بوده و مبنای اصلی برای محاسبه مالیات سالانه محسوب می‌شود. تمامی مودیان مشمول، موظف به تنظیم و ارسال این اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی هستند. 

اما با اجرای تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم، شرایط ساده‌تری برای کسب‌وکارهای کوچک فراهم شده است. طبق این تبصره، اگر مجموع درآمد سالانه یک واحد صنفی یا اقتصادی کمتر از ۲۱۶٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال باشد، دیگر تسلیم اظهارنامه مالیاتی ضرورتی ندارد. مودیانی که این میزان درآمد دارند، می‌توانند به‌جای ارائه اظهارنامه، مالیات خود را به‌صورت مقطوع پرداخت کنند.

متن ماده ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم

فصل مربوط به ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم، فصلی است که در مورد مالیات بر مشاغل صحبت می‌کند؛ به عبارت دیگر مربوط به اشخاص حقیقی است. در متن این ماده توضیح داده شده است که: 

“ مودیان موضوع این فصل قانون مکلف‌اند، اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود را در یک­ سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق‌ نمونه‌ای که توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود، تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود ارائه دهند و مالیات ‌متعلق را به نرخ مذکور در ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم پرداخت کنند.”

تبصره: سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند برخی از مشاغل یا گروه‌هایی را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آن‌ها حداکثر ده برابر معافیت موضوع ماده ۸۴ این قانون است را از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف و مالیات مودیان مذکور را به‌صورت مقطوع تعیین و وصول کنند. در مواردی که مودی کمتر از یک سال مالی به فعالیت مشغول بوده، مالیات متعلق نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول می‌شود.

نکته مهم

در سال ۱۴۰۴، مطابق با قانون بودجه، عبارت “ده برابر” در تبصره به “یکصد و پنجاه برابر” تغییر یافته است.

جمع‌بندی

در نهایت، تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌ های مستقیم امکان محاسبه مالیات مقطوع با حداکثر مساعدت قانونی و بدون رسیدگی را برای مشاغل کوچک و متوسط فراهم کرده است. همچنین، اختیار شامل شدن یا نشدن مودیان با سازمان امور مالیاتی است و مودیان در صورت داشتن شرایط، از جمله سقف درآمدی ۲۱۶ میلیارد ریال، اختیار استفاده از آن را دارند و می‌توانند بین استفاده از این تبصره یا تسلیم اظهارنامه یکی را انتخاب کند.